ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ
Τον δε ερωτάν και αποκρίνεσθαι επιστάμενος ούτος εστίν;
Και εκείνον που γνωρίζει να ρωτά και να απαντά ,διαφορετικά τον ονομάζεις εσύ ή διαλεκτικόν; (ΠΛ.ΚΡΑΤΥΛΟΣ 390c)
Ο Ξενοφών στα απομνημονεύματα του 4,5,12, μας λέει:
“Είπε δε ο Σωκράτης ότι η λέξις διαλέγεσθαι εσχηματίσθη εκ του ότι συνερχόμενοι οι άνθρωποι σκέπτονται από κοινού ξεχωρίζοντες κατά γένη τα πράγματα.”
Στον Πλάτωνα η διαλεκτική έχει δύο σημασίες:
α)Σημαίνει την πορεία της σκέψεως από το γενικόν, δια της διαιρέσεως των γενών σε είδη, προς το μερικόν
β)Από το μερικόν, δια της συνθέσεως των εννοιών, προς το γενικόν.
Το να κάνομε λογικές διαιρέσεις συμφώνως προς τα γένη και το να μην θεωρήσομε ένα είδος το οποίον είναι το αυτό ως διαφορετικόν, ούτε ένα άλλο το οποίον είναι διαφορετικόν ως το αυτό, δεν είναι κάτι το οποίον προσιδιάζει εις την διαλεκτικήν επιστήμην;(Σοφιστής 253c)
Ο διαλεκτικός όχι μόνο γνωρίζει να διαιρεί τα όντα σύμφωνα με την φυσική τους διαίρεση αλλά μπορεί να έχει συνθετική θεώρηση των διαφορετικών στοιχείων γι αυτό είναι και”συνοπτικός”.
Στην βάση της διαιρέσεως και της ενοράσεως των ιδεών μπορεί να διακρίνει και την αληθινή ουσία των όντων.
Η γνώση που ασχολείται με το Ον και την πραγματικότητα και με αυτό που έχει φύση αιώνια και αναλλοίωτη είναι η πιο αληθινή γνώση και ονομάζεται διαλεκτική.(Φίληβος 58Α)
Στον Κρατύλο του Πρόκλο &2 μας λέει ότι η διαλεκτική αρμόζει μόνον σε όσους έχουν αποκαθάρει τελείως την διάνοια τους ,έχουν εκπαιδευτεί στα μαθηματικά, μέσω των αρετών τους έχουν αποκαθάρει την ανωριμότητα του χαρακτήρα τους και έχουν επιδοθεί στην αληθινή φιλοσοφία που ανυψώνει τον νου στην μόνη αιτία των πάντων το Αγαθό.
Ο νους είναι ο γεννήτορας της διαλεκτικής διότι:
α)με βάση την από το Ένα πρόοδο των όλων δημιουργεί την μέθοδο της διαίρεσης.
β)με βάση την συγκέντρωση καθενός προς την συμπερίληψη ενός ιδιαίτερου χαρακτήρα δημιουργεί την μέθοδο του ορισμού
γ)με βάση την επάλληλη παρουσία των μορφών, λόγω της οποίας το καθετί είναι ότι είναι και μετέχει των υπολοίπων μορφών δημιουργεί την μέθοδο της απόδειξης
δ)Βάσει της επιστροφής των πάντων στο Ένα και στις οικίες αρχές γεννά την μέθοδο της ανάλυσης
ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ
Α)ΔΙΑΙΡΕΣΙΣ
Β)ΟΡΙΣΜΟΣ
Γ)ΑΠΟΔΕΙΞΗ
Δ)ΑΝΑΛΥΣΙΣ
α)Μέσω της διαλεκτικής και του τρόπου των ερωτήσεων ο Σωκράτης θέλει να εξεγείρει την ψυχή από τον ύπνο όπου έχει πέσει ,να κατανοήσει την άγνοια της με σκοπό να της δημιουργηθεί η απορία και εν συνεχεία ο έρωτας για την γνώση. Έτσι γυρνά στον εαυτόν της και με τον καιρό αποτινάζει την λήθη στην οποία έχει περιπέσει με την ενσάρκωση της και θυμάται τις αιώνιες αλήθειες που κάποτε είχε δει.
β)Υποβάλει τις θεμελιώδεις βάσεις των επιστημών σε έλεγχο και κριτική έρευνα και έχει ως αποστολή να αναιρέσει τις υποθέσεις και να ανοίξει τον δρόμο της θεάσεως του “ανυπόθετου” της πρώτης αρχής.
Δηλαδή η διαλεκτική ως ανατρεπτική μέθοδος έχει την ικανότητα να καταδεικνύει την υποθετικότητα της επιστημονικής γνώσεως και να υψώνει τον νου εις την περιοχή της νοήσεως. Επομένως ασκεί τον φιλόσοφο δια την θέα των ιδεών. Αυτό το καταλαβαίνουμε όταν μελετήσουμε τον διάλογο Παρμενίδη.
γ) Η διαλεκτική δεν είναι μόνο τέχνη αναιρετική .Μας διδάσκει να κατανοήσουμε τα θετικά γνωρίσματα που υπάρχουν μέσα στα φθαρτά όντα και να αναγνωρίσουμε σε αυτά την παρουσία της ιδέας. Ο διαλεκτικός αντικρίζει την ποικιλία των δεδομένων και κατορθώνει να συναθροίζει την ποικιλία σε μία σταθερή ενότητα η οποία δεν είναι άλλη παρά η εμφάνιση της ιδέας.
Ως επίλογο θα χρησιμοποιήσω τα λόγια του Φαίδρου &249c
“Τούτο οφείλεται στο ότι ο άνθρωπος εκ φύσεως μπορεί να εννοεί τις γενικές έννοιες των πραγμάτων ήτοι το προσλαμβανόμενο πλήθος μέσω των αισθήσεων να το ανάγει εις εν δια του αφαιρετικού λογισμού. Η δύναμις όμως να κάνει τούτο είναι ανάμνηση εκείνων τα οποία κάποτε είδε η ψυχή μας ακολουθούσα την πορεία του Θεού κατά τις περιστροφές περιφρόνησε εκείνα τα οποία καλούμε εδώ όντα και ανυψώθηκε νομίζομε εις το Όντως Ον .Δια τούτο λοιπόν δικαίως μόνον η διάνοια του φιλοσόφου αποκτά πτερά διότι δια της μνήμης καθ΄ όσον δύναται είναι προσηλωμένος εις εκείνας τας ουσίας στας οποίας ο ίδιος ο Θεός οφείλει την θεότητα του .”
Η διαλεκτική είναι η λειτουργία εκείνη μέσω της οποίας και κινούμενος από τον Έρωτα ενθυμείται ο φιλόσοφος το όραμα των ιδεών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΚΡΑΤΥΛΟΣ
ΠΡΟΚΛΟΥ ΚΡΑΤΥΛΟΣ
ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΦΑΙΔΡΟΣ
ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ
ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΣΟΦΙΣΤΗΣ
ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΦΙΛΗΒΟΣ
ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ
ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ
ΜΕΛΙΡΡΥΤΗ ΣΕΜΕΛΗ ΝΤΙΜΟΥ
