Είναι πολύ γνωστό ότι στα αρχαία Ασκληπιεία οι θεραπευόμενοι άφηναν αναθηματικά προς ανταπόδοση της εκάστοτε θεραπείας που ελάμβαναν στα Ιδρύματα του Θεού, τα γνωστά Αναθήματα (Ανάθεμα και το ανατιθέμενον τω θεώ Σουίδα Λεξικό)
Μια πρακτική βέβαια που πέρασε σχεδόν αυτούσια και στον χριστιανικό κόσμο με τον όρο Τάμα (τάμα < μεσαιωνική ελληνική τάμα < αρχαία ελληνική τάγμα < τάττω/τάσσω)
Ας ξεκαθαρίσουμε όμως ευθύς εξ αρχής την ειδοποιό διαφορά που περικλείουν θεολογικώς αυτές οι δύο λέξεις.
Σε ότι αφορά το χριστιανικό τάμα, τάσεις κάτι για να λάβεις μετέπειτα κάτι άλλο σε αντάλλαγμα, δεν το πράττεις ως από ευχαριστία αποδίδεις αναμένοντας παθητικά μοιρολατρικά να λάβεις
Ενώ στην περίπτωση του Ασκληπιού έχουμε το ακριβώς αντίθετο πρώτα ο Θεός επενεργεί αποδίδει την θεραπεία και μετά ο δεχόμενος την θεραπευτική τον ευχαριστεί δια ενός αναθήματος λίγο πριν αποχωρήσει από το εκάστοτε θεραπευτήριο.
Κάθε φορά που επισκεπτόμασταν ένα ανάλογο μουσείο-ασκληπιείο μας δημιουργούνταν εύλογα η απορία για ποιο λόγο τα κυριότερα-τα περισσότερα αναθήματα στα εκάστοτε Ασκληπιεία ήταν αυτά τα τρία είδη δηλαδή Οφθαλμοί, Αυτιά, και Πόδια.
Από τις πάμπολες ασθένειες δηλαδή που δημιουργούσαν πλείστα προβλήματα στους ανθρώπους αυτά τα τρία ήταν άραγε ήταν τα σημαντικότερα;
Προφανώς και δεν αποτελούσαν αυτά τα τρία μέρη του ανθρωπίνου σώματος τα πιο τρωτά σε ασθένειες που απαιτούσαν θεραπεία.
Παραθέτουμε σε αυτό το σημείο τρεις από τις χαρακτηριστικότερες αναθηματικές εικόνες-ευρήματα από τα χιλιάδες που έχουν διασωθεί :
Εικ.1. Τμήμα γυναικείου προσώπου που ορά επίμονα, αφιέρωμα του Πραξία στον Ασκληπιό. B’ μισό 4ου αι. π.Χ. Ασκληπιείο Αθηνών
Εικ. 2 Πήλινο ρωμαϊκό αναθηματικό ομοίωμα αυτιών αφιερωμένο στον Ασκληπιό. Περίπου 200 π.Χ. με 200 μ.Χ.
Εικ.3 Αναθηματικό ανατομικό ανάγλυφο αφιερωμένο στον Ασκληπιό και στην Υγεία. Μαρμάρινο ανάγλυφο που βρέθηκε στο βωμό του Ασκληπιού στη Μήλο, περίπου 150-200 μ.Χ. Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο
Η απάντηση φυσικά μας δόθηκε με τον πλέον έγκυρο ακαδημαϊκώς τρόπο μέσα δηλαδή από την σχολαστική μελέτη, ειδικά τα τελευταία χρόνια, των πολύ σημαντικών και συχνά αποκαλυπτικών ελληνικών επιγραφών.
Η σημασία των επιγραφών βεβαίως και είναι τεραστία. Αφού κάθε φορά που στην ακαδημαϊκή κοινότητα παρουσιάζεται μία νέα συλλογή Επιγραφικής όλες οι ανθρωπιστικές επιστήμες που αφορούν τον αρχαίο κόσμο και δη τον ελληνικό αναζωπυρώνουν.
Πρόκειται για αυθεντικά κείμενα τα οποία έχουν χαραχθεί σε σκληρά υλικά, δίχως να δέχονται δηλαδή σημαντικές αλλοιώσεις από τον χρόνο, τα οποία αποτυπώνουν την σκέψη τους με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο.
Παράλληλα, οι επιγραφές μας παρέχουν άγνωστες και συχνά πολύ σημαντικές πληροφορίες για ιστορικά γεγονότα ή μας βοηθούν να αποδώσουμε ένα ιερό στην θεότητα του κλπ.
Στην παρούσα στιγμή η Επιγραφική Επιστήμη θα μας αποκαλύψει για ποιο ειδικό λόγο συνέβαινε αυτή η αναθηματική πρακτική.
Δεν θα αναφέρουμε καθόλου σε αυτό το μικρής εκτάσεως άρθρο όλες τις φάσεις στις θεραπείας, αλλά, θα εστιαστούμε στην τελευταία και καταλυτική που ήταν αυτή της εγκοιμήσεως. Στην τελική διαδικασία ο ασθενής περιέπιπτε σε μία ληθαργική κατάσταση υπνώσεως στο Άβατο και κατόπιν εγείρονταν.
Ομοιώματα κάτω άκρων (Ποδιών) ή χνάρια τους, και υποδήματα σημαίνουν το Ερχομό την ιδεατή Παρουσία την Έλευση της Θεότητος που μπορούσε να προσλάβει το ίχνος το ίδιου του πέλματος.
Ομοιώματα οφθαλμών (όπως χαρακτηριστικά σας προτείνουμε να τα παρατηρήσετε σχολαστικά στην Εικ. 1 ) τα οποία κοιτάζουν με έντονο Δέος από την πιθανή φασματική παρουσία του θεραπευτή Θεού.
Ομοιώματα αυτιών που υποδηλώνουν την ακρόαση των θεραπευτικών λόγων-συμβουλών του Θεού προς τον εγκοιμώμενο κατά την διάρκεια της θεραπείας ασθενή.
Παρμενίδης Ιω. Μπουσίου
Βιβλιογραφία
Guarducci, M. 2008. Η ελληνική επιγραφική. Από τις απαρχές ως την ύστερη ρωμαϊκή αυτοκρατορική περίοδο. Μτφρ. Κ. Κουρεμένος. Εποπτεία/βιβλιογραφική ενημέρωση Σ. Ανεζίρη, Χ. Κριτζάς, Κ.Μπουραζέλης. Αθήνα: ΜΙΕΤ. Σελ. 308-310, 357-363.
